Nguyên lý hoạt động của trục láp ô tô

Trục láp (hoặc còn gọi là trục cầu, trục bán trục) có nhiệm vụ chính là truyền mô-men xoắn từ bộ vi sai hoặc hộp số đến các bánh xe và đồng thời bù trừ các thay đổi về góc, chiều dài khi xe hoạt động.

1. Cấu trúc chính

   • Khớp không đổi vận tốc (CV joint – trong): Giúp truyền lực ổn định ngay cả khi góc quay của trục thay đổi khi đánh lái hoặc khi hệ thống treo hoạt động.

   • Khớp cố định ngoài (fixed joint): Đảm bảo độ chắc chắn ở đầu bánh, chịu lực xoắn chính.

   • Bộ giảm chấn xoắn (torsional damper): Giảm dao động, rung xóc từ hộp số đến trục, góp phần êm ái hơn khi tăng/giảm tốc.

   • Vòng kháng bó cứng (anti-lock ring): Hỗ trợ hệ thống ABS cảm nhận tốc độ, ngăn bánh bị bó cứng khi phanh gấp.

2. Nguyên lý làm việc

   • Khi động cơ và hộp số sinh ra mô-men xoắn, trục láp đầu vào (input shaft) sẽ nhận lực này, truyền qua khớp CV và shaft chính đến khớp cố định tại bánh xe.

   • Trong quá trình vận hành, hệ thống treo làm thay đổi góc và chiều dài giữa vỏ cầu sau và thân xe: khi bánh xe chạm gồ ghề, trục cầu lên xuống, lò xo treo nén – nở, dẫn đến góc giữa khớp CV và trục thay đổi. Khớp không đổi vận tốc sẽ điều chỉnh góc này mà không sinh ra rung giật, đảm bảo truyền lực liên tục.

3. Các bộ phận phụ trợ

   • Vòng bi hoặc giá đỡ linh hoạt: Giữ trục đúng vị trí, giảm ma sát và hạn chế mài mòn.

   • Lò xo treo (coil spring): Kết nối trục sau với thân xe, chịu nhiệm vụ chịu lực dọc và bù trừ biến dạng theo địa hình.

   • Gioăng và phớt dầu: Ngăn nước, bụi bẩn xâm nhập vào khớp và vòng bi, giữ dầu bôi trơn bên trong.

4. Tương tác giữa các thành phần

   • Trục đầu vào và trục đầu ra của hộp số nằm trên cùng một mặt phẳng cơ bản, tạo điều kiện để trục láp kết nối hai trục này với một góc nghiêng nhất định.

   • Khi bánh xe chuyển động theo địa hình gồ ghề, toàn bộ hệ liên kết (khớp CV, lò xo, vòng bi) sẽ linh hoạt nén – giãn, duy trì bề mặt tiếp xúc khớp chính xác, truyền mô-men xoắn ổn định mà không gây rung giật.

Lưu ý lắp đặt cơ bản trục láp ngang Isuzu NQR 5 tấn

1. Kiểm tra tương thích:

   • Đảm bảo mã trục, số rơ-nia và thông số phù hợp với mẫu xe (NQR71, NQR75, 150PS).

2. Vệ sinh bề mặt lắp ghép:

   • Làm sạch đầu splines, mặt bích hộp số và càng cầu trước, không để cát, gỉ sét hay dầu bẩn bám vào.

3. Bôi trơn đúng tiêu chuẩn:

   • Bôi mỡ chịu nhiệt lên khớp chữ thập và splines. Sử dụng mỡ chuyên dụng chịu nhiệt 100–120 °C.

4. Căn chỉnh trục & cân bằng:

   • Lắp trục song song với trục cầu trước, đảm bảo độ đồng trục ≤ 0,5 mm. Kiểm tra cân bằng động nếu có điều kiện.

5. Siết bulông theo thứ tự & momen:

   • Siết đều, theo chéo: bước đầu 30 % momen, rồi 60 %, cuối cùng 100 %. Tham khảo thông số momen siết của nhà sản xuất (khoảng 200–250 Nm).

6. Kiểm tra phớt và gioăng:

   • Thay phớt dầu mới, kiểm tra gioăng kín không rò rỉ. Vặn chặt đủ lực nhưng không quá tay để tránh rách gioăng.

7. Chạy rà & kiểm tra:

   • Sau lắp, cho xe chạy không tải ở tốc độ chậm 5–10 km/h, nghe âm thanh khớp nối, kiểm tra rò rỉ dầu.

8. Bảo dưỡng định kỳ:

   • Kiểm tra mỡ bôi trơn sau 10.000 km, siết lại bulông sau 5.000 km đầu tiên.

Tuân thủ đúng quy trình giúp trục láp ngang hoạt động êm, bền bỉ và an toàn.